มีนักดำน้ำหลายคนเคยถามเรื่องนี้ และล่าสุด มีนักดำน้ำส่งข้อความด้านล่างนี้ มาถามผมว่า จริงมั้ย? ผมเลยคิดว่าน่าจะมีการเข้าใจคลาดเคลื่อนกันอยู่เป็นจำนวนมาก ดังนั้น เพื่อความเข้าใจที่ชัดเจน ผมขออธิบายรวมๆ หลายๆ เรื่องไว้ในนี้เลยนะครับ
ตอบได้เลยว่า "จริงครับ ที่ว่าไม่มีข้อห้ามผู้ถือบัตร Open Water Diver ดำน้ำลึกกว่า 18 เมตร ถ้านักดำน้ำได้รับการฝึกฝนเพิ่มเติมนอกเหนือจากหลักสูตร Open Water" เพื่อความเข้าใจที่ชัดเจน กรุณาอ่านต่อนะครับ
เชื่อว่ามีนักดำน้ำส่วนหนึ่ง มีความเข้าใจผิด เกี่ยวกับคำว่า "การเรียน Advanced" หลายคนคิดว่า ต้องดำน้ำเก่งก่อน แล้วค่อยเรียน และเข้าใจว่า มันคือบัตรที่แสดงว่า เราดำน้ำเก่งแล้ว มี buoyancy ที่ดี ดำ Night Dive ได้
จริงๆ แล้ว บัตร Advanced Open Water Diver ไม่ใช่บัตรแสดงความสามารถในการดำน้ำของเรา บัตร Advanced คือบัตรที่บอกว่า เราได้ผ่านการเรียนรู้ "ทักษะ" การดำน้ำในรูปแบบต่างๆ เพิ่มขึ้นจากที่เรียนใน Open Water มาแล้ว ส่วนจะเรียนอะไรมาบ้างก็ต้องไปพูดคุยกันอีกที เพราะในคอร์ส เรียนดำน้ำ Open Water จะเป็นการเรียนรู้ทักษะ "ที่จำเป็น" สำหรับการดำน้ำเท่านั้น เช่น การปฏิบัติตัวเมื่อมีเหตุฉุกเฉินใต้น้ำ การปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาใต้น้ำ การคำนวณเวลาการดำน้ำเพื่อความปลอดภัย เป็นต้น
พูดในอีกมุม อาจจะพูดได้ว่า การเรียน Advanced เป็นการร่นระยะเวลา ให้สามารถดำน้ำเก่ง...เร็วขึ้น แทนที่เราจะต้องไปศึกษาเอง วิจัยเอง และฝึกฝนเองจนชำนาญ ซึ่งก็อาจจะทำให้เกิดอันตรายต่อตัวเราในระหว่างฝึกฝนได้ เราจึงใช้ทางลัดด้วยการเรียน เช่น
- ถ้าเรียน Deep Diver ก็รู้ว่า การดำน้ำลึกมากกว่า 18 เมตร มีเรื่องอะไรที่ต้องระวังมากขึ้น ทั้ง DCS ทั้งการเมาโตรเจน หรือเมาก๊าซ และทั้งแสงสีใต้น้ำที่เปลี่ยนไป
- ถ้าเรียน UW Navigator ก็รู้ว่า การใช้เข็มทิศนำทางใต้น้ำ ใช้อย่างไร ทำแบบไหนได้บ้าง
- ถ้าเรียน Wreck Diver ก็รู้ว่า การดำตามซากสิ่งที่จมอยู่ใต้น้ำ มีเรื่องอะไรที่ต้องระมัดระวังบ้าง
หากพูดในมุมที่สุดโต่ง เพื่อให้เห็นภาพชัดขึ้นอีกหน่อย อย่างการดำน้ำแบบ Technical Diving เช่น การดำถ้ำ ถามว่าเป็นนักดำน้ำ Open Water ไม่เรียน Cave Diver จะลงไปดำถ้ำได้มั้ย??? คำตอบคือ ได้ ไม่มีใครห้ามเราได้หรอกครับ หากเรามีอุปกรณ์สำหรับดำน้ำ มีเรือพาไปดำน้ำ แต่ว่าคุณจะเอาตัวเองไปเสี่ยงไหม? กับการดำน้ำที่ตัวเองไม่มีความรู้ เราไม่รู้ว่าควรเตรียมตัวอย่างไร ควรมีอุปกรณ์อะไรเพิ่มเติมบ้าง ไม่รู้ว่าควรจัดสรรการใช้อากาศอย่างไรเพื่อให้ปลอดภัย
การเรียนดำน้ำใน Skill ต่างๆ จึงเป็นการเรียน เพื่อให้ตัวเราเองมีความรู้ในเรื่องนั้นๆ และดำน้ำได้อย่างปลอดภัย
การดำน้ำที่ปลอดภัย คือ การดำน้ำในขอบเขตความสามารถที่เราได้ฝึกฝนมา
เมื่อการเรียน Open Water กำหนดความลึกไว้ไม่ให้เกิน 18 เมตร ก็แสดงว่า เราได้รับการฝึกฝนให้ดำภายในขอบเขตความลึก 18 เมตร และเพราะการดำน้ำลึกเกิน 18 เมตร มันมีความรู้อีกชุดหนึ่งที่เกี่ยวข้อง ซึ่งยังไม่จำเป็นต้องสอนใน Open Water Diver Course เพราะถ้าเอาทุกอย่างมาสอนใน Open Water นักเรียนคงจะรู้สึกว่าการดำน้ำยากขึ้นมาทันที เพราะมีเรื่องอะไรที่ต้องรู้ต้องทำมากมายเต็มไปหมด จึงยกความรู้ชุดนั้นไว้สอนในคอร์สถัดไป อันนั้นก็เป็นเรื่องการจัดแบ่งเนื้อหาวิชา ขอไม่พูดถึงในที่นี้
เรื่องนี้ไม่ใช่การชักชวนเพื่อขายคอร์สของครูสอนดำน้ำ แต่เป็นการเรียนรู้เพื่อให้ตัวเราเองดำน้ำได้อย่างปลอดภัย และดำน้ำได้หลายรูปแบบมากขึ้น
มาดูกันในมุมมองจากฝั่งบริษัทประกัน ดูบ้าง
ประกันอุบัติเหตุการดำน้ำของ Dive Assure ก็มีข้อกำหนดเรื่องการคุ้มครองว่า "You must perform all dives according to the level of Your certification and in strict adherence to the standards and procedures set up by Your certifying agency for the type and depth of the dive you make."
ถ้าเราดำน้ำเกินขีดจำกัดที่เราเคยเรียนมา ประกันก็ไม่คุ้มครอง เพราะการที่เราดำน้ำ เกินกว่าความรู้ที่เราเรียนมา แปลว่า เรากำลังทำกิจกรรมที่มีความเสี่ยงโดยไม่มีความรู้ในสิ่งนั้น ตั้งอยู่บนความประมาท บริษัทประกัน จึงไม่คุ้มครองการดำน้ำแบบนั้น
หลายๆ คนดีใจ ที่เวลาไปออกทริปสิมิลัน, อันดามันใต้ แล้วได้รับบัตร Advanced มาโดยง่าย โดยที่ไม่ได้รับการสอนอะไรเพิ่มเติม เพียงแค่ Dive Leader พาลงลึกเกิน 18 เมตร แล้วขึ้นมาบอกว่า เราผ่าน Deep Dive แล้ว ก็ขอให้ตระหนักไว้ด้วยครับว่า เรากำลังดำน้ำที่มีความเสี่ยงมากขึ้น ในขณะที่ยังไม่มีความรู้ในการดำ Deep Dive เพิ่มขึ้นเลย
เพื่อให้เราสามารถดำน้ำลึกได้เกิน 18 เมตร โดยที่เราถือแค่บัตร Open Water เราก็เพียงเลือกเรียน Deep Diver Specialty เราก็จะมีความรู้ในการดำน้ำลึกมากกว่า 18 เมตร แต่ไม่เกิน 40 เมตรได้อย่างปลอดภัยมากยิ่งขึ้น
สุดท้ายนี้ ผมอยากจะบอกว่า สิ่งสำคัญที่สุดของการดำน้ำอย่างปลอดภัย ก็คือ ความรู้
คุณไม่จำเป็นต้องมีบัตรดำน้ำอะไรเลยก็ได้ ขอแค่คุณได้รับความรู้ในสิ่งนั้นๆ อย่าง"ถูกต้องและครบถ้วน" ส่วนการมีบัตรดำน้ำก็เพื่อเป็นมาตรฐานกลาง เวลาที่เราต้องไปเกี่ยวข้องกับบุคคลอื่น เช่น การขอเคลมประกัน การไปดำน้ำกับร้านอื่นๆ ทั้งในและต่างประเทศ ถ้าเขาไม่รู้ว่าเรามีความรู้อะไรบ้าง ก็คงไม่กล้าพาเราออกไปดำน้ำ เพราะหากเกิดอุบัติเหตุขึ้น ความยุ่งยากจะตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ Level ของบัตรดำน้ำ จึงเป็นการบอกกับคนอื่นว่า เราได้รับการเรียน การฝึกฝนเรื่องไหนมาแล้วบ้าง เท่านั้นเองครับ
หมายเหตุ: ภาพถ่ายจาก PADI Open Water Diver Manual ปี 2014 หน้า 235
