นิสัยที่เสียในการดำน้ำ

ไม่ว่าผู้สอนดำน้ำจะสั่งสอนเรามากันอย่างไร เราก็ยังเห็นนักดำน้ำที่มีพฤติกรรมหรือนิสัยในการดำน้ำที่ไม่ดีให้เห็นอยู่เสมอๆ เป็นประจำ เวลาไปดำน้ำนะครับ เช่น นักดำน้ำที่ไม่ทำ Predive Check คู่บัดดี้ที่ไม่ยอมอยู่ใกล้กัน เวลาอยู่ใต้น้ำ นักดำน้ำที่ดำลึกหรือนานเกินกว่าแผนการดำน้ำที่ตั้งไว้ หรือที่ร้ายไปกว่านั้น นานหรือลึกเกินกว่าที่ขีดจำกัดจะทำได้ นักดำน้ำที่ทำการพักบนผิวน้ำ (Surface Interval) น้อยกว่าที่ควรจะเป็น หรือพุ่งขึ้นสู่ผิวน้ำเวลาขึ้นอย่างรวดเร็ว นักดำน้ำที่ไม่ยอมทำ Safety Stop ฯลฯ

สิ่งที่เราเห็นนั้น บางส่วนก็เป็นเพราะขาดความรู้ ประสบการณ์ หรือความสนใจ แต่ส่วนมากที่เราพบกัน มักจะเป็นเพราะนิสัยที่เสียเกี่ยวกับการดำน้ำ เช่น การมีความเชื่อมั่นในตนเองมากเกินไป หรือความพึงพอใจที่จะทำสิ่งที่ไม่ควรจะทำ

วิธีหนึ่งที่ผู้สอนดำน้ำจะช่วยให้นักเรียนของตนไม่สร้างนิสัยที่เสียเกี่ยวกับการดำน้ำได้นั้น อาจทำได้โดยสอนให้นักเรียนรู้จักและเข้าใจเจตคติที่เป็นอันตราย ซึ่งถูกนำมาใช้กับการฝึกนักบินเป็นเวลานานแล้ว นักบินจะถูกสอน ให้รู้จักเจตคติที่เป็นอันตรายห้าประการ ที่มีผลร้ายต่อกระบวนการตัดสินใจและเจตคติเกี่ยวกับอันตราย และลักษณะนิสัยเหล่านี้ก็เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการดำน้ำเช่นเดียวกับการบิน

เจตคติที่เป็นอันตราย

  1. พวกชอบต่อต้านคำสั่งหรือการปกครอง คนเหล่านี้จะไม่ชอบที่จะถูกสั่งหรือบอกให้ทำอะไร มักจะคิดว่า กฎระเบียบต่างๆ ไม่สามารถประยุกต์ใช้กับตนเองได้ นักดำน้ำเหล่านี้มักจะคิดว่าตัวเขาสามารถดำน้ำได้เกินขีดจำกัด หรือสามารถดำน้ำคนเดียวได้อย่างปลอดภัย เป็นต้น
  2. พวกชอบทำอะไรหุนหันพลันแล่น ไม่คิดหน้าคิดหลัง คนเหล่านี้จะมีความต้องการที่จะทำอะไรอย่างรวดเร็วโดยไม่คิดเสียก่อน โดยมาก การตัดสินใจแก้ไขปัญหาใดๆ ใต้น้ำ หากกระทำอย่างกะทันหันก่อนที่จะคิด ก็มักเป็นการตัดสินใจที่ผิดเสียส่วนมาก
  3. พวกคิดว่าตนเองอยู่ยงคงกระพัน คนพวกนี้มักจะมีความเชื่อว่า ตัวเขาจะไม่มีวันได้รับบาดเจ็บหรืออันตรายได้เลย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากคนเหล่านี้มีประสบการณ์มากพอสมควรแล้ว คนเหล่านี้มักจะเชื่อมั่นว่าทักษะและประสบการณ์ของตนจะแก้ไขและป้องกันปัญหาได้ทุกชนิด ไม่ว่าตนจะทำอะไรลงไป มักเห็นคนเหล่านี้ไม่ใส่ใจเรื่องขีดจำกัดของเวลา (NDL Limit) หรือดำน้ำในสภาพแวดล้อมที่อันตราย
  4. พวกชอบแสดงออกถึงความเป็นชายชาตรี พวกนี้จะมีความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเองสูงมาก หากเป็นแค่นี้ ก็คงไม่มีปัญหาอะไร หากไม่เป็นว่าในขณะเดียวกัน ก็ชอบที่จะพิสูจน์ให้คนอื่นเห็นความเก่งกล้าสามารถของตนเองด้วย เช่นกัน สำหรับคนเหล่านี้ แรงกดดันจากกลุ่มเพื่อนหรือสังคมอาจจะทำให้เขาตัดสินใจทำการดำน้ำแบบอันตรายได้อย่างง่ายดาย
  5. พวกหมดกำลังใจ พวกนี้จะมีความคิดว่าตนเองไม่มีอำนาจอะไรที่จะจัดการอนาคตของตนได้ มักจะเป็นผู้ตาม และหลายครั้งก็ตามคนอื่นไปสู่สภาพการดำน้ำที่ไม่ปลอดภัยได้

ไม่ว่าเราจะยอมรับหรือไม่ แต่เราทุกคนก็มีแนวโน้มที่จะมีเจตคติที่ไม่ดี หรือที่เป็นอันตรายกับตัวเองเวลาดำน้ำ ได้ทั้งหมด เช่น เวลาที่เรามีความเชื่อมั่นในตัวเองสูงๆ หรือพึงพอใจที่ได้แหกกฎซักนิด เราอาจจะพบตัวเองลัดขั้นตอนบางอย่างเกี่ยวกับความปลอดภัยได้ โดยฉพาะเมื่อเราทำลงไปแล้วไม่มีอันตรายอะไรเกิดขึ้น เพราะนานไปก็จะทำให้เราเกิดสร้างนิสัยและมีกระบวนการปฏิบัติการที่ไม่ดี จนเกิดปัญหาที่ไม่สามารถแก้ไขได้ขึ้นมา การสอนเรื่องเจตคติที่เป็นอันตรายทั้งห้าประการ เรื่องปัญหาของเจตคติเหล่านั้นและวิธีการหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดเจตคติเหล่านั้น อาจจะเป็นบทเรียนที่สำคัญที่สุดเกี่ยวกับการดำน้ำของนักเรียนดำน้ำก็เป็นได้ครับ

เขียนโดย ดร. พิชิต เมืองนาโพธิ์
พิสูจน์อักษร ทีมงาน FreedomDIVE
ปรับปรุงล่าสุด 18 ต.ค. 2566