รู้จักกับสึนามิ

FreedomDIVE.com ขอแสดงความเสียใจอย่างที่สุด ต่อความสูญเสีย จากโศกนาฏกรรมอันน่าสลดใจ ที่เกิดขึ้นใน 6 จังหวัด ริมฝั่งทะเลอันดามัน ของเรา รวมถึง 9 ประเทศ ชายฝั่งมหาสมุทรอินเดีย เมื่อวันอาทย์ที่ผ่านมานี้ (26 ธันวาคม 2547) อย่างที่ไม่มีใครคาดคิดมาก่อนว่า 1 ในภัยธรรมชาติที่รุนแรงที่สุด จะเกิดขึ้นในบ้านเรา... ใกล้ตัวเรา... กับคนที่เรารู้จัก... กับคนที่เรารัก... เช่นนี้

ในฐานะที่เรามีความตั้งใจ จะใช้พื้นที่เว็บไซต์แห่งนี้ เป็นที่เผยแพร่ข้อมูลและความรู้ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับท้องทะเล มหาสมุทร และธรรมชาติใต้ทะเล อันเป็นที่รักและหวงแหนของทุน อยู่แล้ว เราจึงขอใช้โอกาสนี้ นำเสนอเรื่องราวของคลื่นยักษ์ สึนามิ (Tsunami) เพื่อให้ทุกคนได้เรียนรู้ เข้าใจ อย่างถูกต้อง รอบด้าน... และพร้อมรับมือกับภัยธรรมชาตินี้ ที่อาจเกิดขึ้นเมื่อไรได้... ในอนาคต

สึนามิ (Tsunami) เป็นคลื่นน้ำขนาดใหญ่ ที่เกิดขึ้นจาก ความเปลี่ยนแปลง ของมวลน้ำปริมาณมาก ๆ อย่างฉับพลัน ซึ่งความเปลี่ยนแปลงดังกล่าว อาจเกิดได้ จากหลายเหตุการณ์ ต่อไปนี้
- แผ่นดินไหวใต้พื้นมหาสมุทร ทำให้เกิดการยก หรือยุบตัวของพื้นทะเล
- ภูเขาไฟใต้ทะเลระเบิด
- พื้นมหาสมุทรถล่ม ซึ่งส่วนใหญ่ เป็นผลสืบเนื่อง จากแผ่นดินไหวขนาดใหญ่
- แผ่นดินหรือหินขนาดใหญ่ ถล่มลงในทะเล
- อุกกาบาตหรือวัตถุขนาดใหญ่ ตกลงในมหาสมุทร

เมื่อเกิดคลื่นสึนามิขึ้น คลื่นจะเคลื่อนออกจากจุดกำเนิด ไปรอบทิศทาง อาจเป็นคลื่นเพียงลูกเดียว หรือเป็นชุดคลื่นต่อเนื่องก็ได้ สึนามิ เป็นคลื่นน้ำที่มีความยาวคลื่นสูง คือ ตั้งแต่หลายกิโลเมตรไปจนเกินกว่า 100 ก.ม. ทำให้สามารถเดินทางได้ไกล เพราะสูญเสียพลังงานไปน้อยมาก ในทะเลลึก สึนามิจะเคลื่อนที่ได้เร็วมาก อาจสูงกว่า 800 กม./ชม. แต่ด้วยความสูงของคลื่นเพียง 10 - 20 นิ้วและระยะคลื่นหลายกิโลเมตร ทำให้แทบจะเป็นไปไม่ได้เลย ที่จะสังเกตเห็นคลื่นสึนามิในบริเวณน้ำลึก เรือที่ลอยลำอยู่กลางทะเล จะเห็นเป็นเพียงน้ำกระเพื่อมเล็กๆ เท่านั้น

แต่เมื่อคลื่นเริ่มเคลื่อนเข้าใกล้ชายฝั่งมากขึ้น คลื่นจะยกตัวขึ้นตามแนวลาดของชายฝั่ง และเคลื่อนที่ช้าลง เหลือเพียงประมาณ 50 - 300 ก.ม./ชม. ความสูงของคลื่นมากขึ้น เป็นเมตรหรือหลายสบเมตร ในขณะที่ความยาวคลื่นลดลง เหลือเพียงไม่กี่กิโลเมตร ระยะเวลาระหว่างระลอกคลื่นติด ๆ กัน อาจยาวนานหลายนาที หรือเป็นชั่วโมง และสำหรับสึนามิลูกเล็ก ๆ ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ณ ชายฝั่งทะเล อาจเป็นเพียงน้ำขึ้นน้ำลง ที่เปลี่ยนแปลงระดับน้ำอย่างรวดเร็ว กว่าน้ำขึ้นน้ำลงประจำวัน เท่านั้น

แต่สำหรับสึนามิขนาดใหญ่ จะกลายเป็นความหายนะทันที เมื่อมันเคลื่อนที่ถึงชายฝั่ง ที่ซึ่งผู้คนตั้งบ้านเรือน ทำกิจกรรมต่าง ๆ กันอย่างสนุกสนาน เพลิดเพลิน ด้วยพลังงานมหาศาล ที่แมจะถูกต้านทาน และกระจายไปบ้าง จากการปะทะกับพื้นชายฝั่งที่สูงขึ้น ก็ยังคงเหลือพลังอยู่อีกมาก คลื่นจะยกตัวสูงขึ้น เป็นกำแพงน้ำขนาดมหึมา สูงตั้งแต่ 10 - 30 เมตร ถาโถมเข้าใส่อาคาร ร้านค้และสรรพชีวิตที่อยู่ริมทะเล ก่อนจะไหลย้อนกลับลงสู่ทะเล และหอบเอาเศษซากที่ถูกทำลาย ลงไปด้วย ในขณะที่มวลน้ำบางส่วน ไหลบ่าท่วมเข้าไปลึกเป็นร้อย ๆ เมตรในแผ่นดิน เกิดเป็นอุทกภัยขนาดย่อม ๆ

โดยทั่วไป สึนามิที่เกิดขึ้นจากสาเหตุอื่น ๆ จะสลายตัวไปอย่างรวดเร็วก่อนที่จะเคลื่อนที่ถึงชายฝั่ง นอกจากสึนามิที่เกิดจากแผ่นดินไหว ที่สามารถเคลื่อนที่ข้ามมหาสมุทรนับพันไมล์ได้

ชื่อสึนามินี้มาจากคำในภาษาญี่ปุ่นว่า สึ (Tsu) ที่แปลว่า ท่าเรือ และ นามิ (Nami) ที่แปลว่า คลื่น บางครั้งถูกสื่อมวลชนอ้างถึงในชื่อ Tidal Wave ซึ่งไม่ตรงความเป็นจริงนัก เพราะ Tidal Wave หมายถึง ปรากการณ์น้ำขึ้นน้ำลง ที่มีผลมาจากดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ในขณะที่ สึนามิ ไม่เกี่ยวข้องใด ๆ ทั้งสิ้น

สึนามิ เป็นภัยธรรมชาติ ที่รู้จักกันมานานนับร้อยปีแล้ว และเกิดขึ้นทั่วโลกแทบทุกปี ปีละหลายครั้ง โดยส่วนใหญ่ เกิดขึ้นใน มหาสมุทรแปซิฟิก และไม่รุนแรงนัก สถิติการเกิดสึนามิล่าสุด ทีรุนแรง และมีความสูญเสียมากพอสมควร มีดังนี้

17 ก.ค. 1998 ที่ชายฝั่งด้านเหนือของปาปัวนิวกินี คลื่นสูง 7 - 10 เมตร และบางแห่งสูงถึง 15 เมตร มีผู้เสียชีวิตและสูญหายราว 3,000 คน
21 ก.พ. 1996 ที่เปรู เกิดจากแผ่นดินไหวขนาด 7.5 ริคเตอร์
15 พ.ย. 1994 ที่เกาะมินโดโร ฟิลิปปินส์ เกิดจากแผ่นดินไหวขนาด 7.1 ริคเตอร์ มีผู้เสียชีวิต 62 คน
พ.ย. 1994 ที่อลาสก้า เกิดจากแผ่นดินถล่ม ก่อให้เกิดคลื่นสึนามิสูงถึง 10 เมตร
3 มิ.ย. 1994 ที่เกาะชวาตะวันออก อินโดนีเซีย เกิดจากแผ่นดินไหวขนาด 7.2 ริคเตอร์ ทางใต้ของเกาะ มีผู้เสียชีวิตกว่า 230 คน
ก.ค. 1993 ที่เกาะฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น เกิดจากแผ่นดินไหวขนาด 7.6 ริคเตอร์
ธ.ค. 1992 ที่อินโดนีเซีย เกิดจากแผ่นดินไหวขนาด 7.5 ริคเตอร์ ก่อให้เกิดคลื่นยักษ์สูงถึง 26 เมตร คร่าชีวิตผู้คนกว่า 1 พันคน

ปัจจุบัน มีศูนย์เตือนภัยสึนามิ (Tsunami Warning Center) อยู่ 2 แห่งคือที่ ฮาวาย และที่ อลาสก้า ซึ่งจะมีระบบตรวจวัดแผ่นดินไหว รวมถึงความดันน้ำที่พื้นมหาสมุทร สามารถแจ้งเตือน ผู้ที่อยู่ตามแนวชยฝั่ง ให้อพยพได้ทันท่วงที หากมีคลื่นสึนามิเกิดขึ้น ศูนย์ฯ ดังกล่าว ดำเนินงานโดย National Oceanic and Atmospheric Administration (หรือ NOAA) สหรัฐอเมริกา ซึ่งเราสามารถค้นคว้าเรื่อง สึนามิ ได้อีกมากมาย จากเว็บไซต์ http://www.noaa.gov/